Pranie pieniędzy kojarzy się zasadniczo z przestępczością zorganizowaną, która środki uzyskane na drodze przestępczej wprowadza do legalnego obiegu poprzez duże inwestycje np. w nieruchomości lub kupując instrumenty finansowe.
Nie każdy zdaje sobie sprawę, że przestępstwem prania pieniędzy może być nie tylko legalizowanie środków poprzez określoną złożoną aktywność jak na przykład kupowanie jako „słup” nieruchomości. Także pozornie błahe czynności, jak choćby przyjmowanie pieniędzy i wpłacanie na konto lub transfery między rachunkami, mogą doprowadzić do przedstawienia zarzutów. Takie osoby określane są mianem muła finansowego z uwagi na pełnioną funkcję w procederze prania pieniędzy.
Czy można mieć problemy za koleżeńską przysługę przechowania środków na rachunku bankowym?
Art. 299 § 1 Kodeksu karnego, który wprowadza przestępstwo prania brudnych pieniędzy, wskazuje czynności warunkujące popełnienie takiego występku. Wśród nich wymienia się przyjęcie i posiadanie dóbr pochodzących z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego.
Wyobraźmy więc sobie sytuację, że znajomy zwraca się do nas z pilną potrzebą. Z pewnych powodów prosi o możliwość wpłaty na nasz rachunek bankowy sporej ilości gotówki. Innym przykładem może być „świetna” okazja zarabiania on-line opublikowana na portalu społecznościowym.
W tym miejscu sprawdzi się powiedzenie, że dobrymi chęciami piekło jest wybrukowane, gdyż od strony technicznej przestępstwa wystarczy przyjęcie takich środków na rachunek bankowy zaś:
- muł finansowy nie musi wcale dążyć do wprowadzenia brudnych pieniędzy do legalnego obrotu
(Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 28 lutego 2023 r. V KK 629/21). - stwierdzenie prania pieniędzy w tym przypadku nie wymaga nawet tuszowania przed organami ścigania przestępczego źródła pochodzenia
(Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 24 czerwca 2015 r. I KZP 5/15).
Czy przyjęcie środków pochodzących z przestępstwa powoduje „skażenie” pozostałych, znajdujących się legalnie na rachunku bankowym?
Kontynuując przykład kolegi w potrzebie przyjmijmy, że zwraca się on o możliwość wpłaty/przelewu środków pieniężnych w wysokości 100.000 zł na posiadane przez nas konto. Na rachunku bankowym znajdują się już pieniądze odkładane na czarną godzinę w kwocie 50.000 zł. Czy zatem przelew/wpłata gotówki spowoduje, że suma 150.000 zł może być zakwalifikowana jaka pranie pieniędzy?
Kwestię tę rozstrzygnął Sąd Najwyższy podejmując Uchwałę w 2015 roku. Okoliczność przyjęcia na rachunek bankowy środków pochodzących z przestępstwa nie powoduje automatycznego zakwalifikowania pozostałych pieniędzy jako poddanych praniu (Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 24 czerwca 2015 r. I KZP 5/15).
Gdy chcą nas osiodłać…
Jeżeli zauważymy, że prawdopodobnie ktoś próbuje nas wciągnąć w proceder prania brudnych pieniędzy to warto rozważyć złożenie zawiadomienia o przestępstwie, choć nie jest to obowiązkowe. Zasadą jest, że w polskim postępowaniu karnym istnieje jedynie tzw. społeczny obowiązek, zaś pranie pieniędzy nie znajduje się w kręgu przestępstw objętych wyjątkiem tj. co do których grozi odpowiedzialność karna za niepowiadomienie organów ścigania.
Natomiast jeżeli już nasz rachunek bankowy został wykorzystany jako pralka, to w ślad za maksymą najlepszą obroną jest atak – złożenie zawiadomienia o przestępstwie jest wręcz konieczne, aby móc zabezpieczyć się przed negatywnymi skutkami dopuszczenia do takiej sytuacji.
Autor: apl. adw. Michał Busz
Zadaj pytanie autorowi 