Postępowanie karne sposobem na wyegzekwowanie należności

W prowadzonej przez nas sprawie Klient udzielił pożyczki  na określone cele inwestycyjne. Łączna kwota pożyczki obejmowała kilkaset tysięcy złotych oraz należne odsetki kapitałowe. Dłużnik podjął szereg działań mających utwierdzić Klienta w przekonaniu, że  w stosownym czasie nastąpi zwrot kwoty pożyczki z odsetkami. Po przekazaniu przez Klienta środków, sprawca uchylał się od zawarcia pisemnej umowy pożyczki, a także – o czym pokrzywdzony uzyskał informację już po fakcie – przeznaczył środki na cele niezgodne ze wskazanymi w umowie. Pomimo wielu wezwań do zwrotu pożyczki wraz z odsetkami, nic nie wskazywało na to, aby dłużnik zamierzał wywiązać się z zobowiązania.

W omawianej sytuacji okoliczności sprawy wskazywały na to, iż sprawca wprowadził Klienta w błąd co do zamiaru zwrotu pożyczki celem pozyskania dla siebie korzyści majątkowej. Sam dłużnik nie posiadał żadnych środków finansowych, które pozwoliłyby zaspokoić wierzyciela chociażby w najmniejszym stopniu. Co istotne, postępowanie cywilne i egzekucyjne nie pozwoliły w niniejszym stopniu na egzekucję jakichkolwiek środków z uwagi na fakt, że wszelkie składniki majątku sprawcy zostały przeniesione na osoby trzecie. Analiza stanu  faktycznego sprawy, w tym  materiału dowodowego, pozwoliło na pociągnięcie sprawcy do odpowiedzialności karnej (w tym przypadku działanie sprawcy zakwalifikowano jako przestępstwo oszustwa w stosunku do mienia o znacznej wartości).

W początkowym etapie sprawy sprawca przestępstwa przez dłuższy czas unikał kontaktu z organami ścigania, a ostatecznie, w trakcie przesłuchania nie przyznał się do zarzucanego mu czynu. Niemniej jednak  zgromadzone dowody pozwoliły na postawienie mu zarzutów i wniesienie aktu oskarżenia do sądu. Po wyznaczeniu terminu rozprawy sądowej strategia dłużnika uległa diametralnej zmianie. Sprawca zaktywizował się i – za pośrednictwem obrońcy – podjął rozmowy z pełnomocnikami pokrzywdzonego, których do tej pory unikał.

Zauważyć należy, że Kodeks karny zawiera cały katalog przestępstw przeciwko mieniu i wierzycielom, które stanowią dla nich instrument do walki z nieuczciwymi dłużnikami i ustalenie ich odpowiedzialności na drodze karnej. Oprócz funkcji represyjnej wyroku skazującego, można również wskazać na inny skutek dochodzenia należności na drodze karnej – szczególną motywację sprawcy do zaspokojenia wierzytelności pokrzywdzonego jeszcze przed rozpoczęciem przewodu sądowego. Pojednanie się z pokrzywdzonym, zawarcie z nim ugody, a także przeproszenie go jest niejednokrotnie podstawą do uniknięcia długotrwałego procesu sądowego i zmniejszenia dolegliwości karnej grożącej sprawcy za popełnienie danego czynu. Pozwala to na przyspieszenie całego procesu, dzięki któremu pokrzywdzony ma szansę szybkiego odzyskania swoich należności.

Konkludując, pamiętać należy, że wszelkie zachowania dłużnika w stosunku do wierzyciela w zakresie niewywiązywania się ze zobowiązań umownych mogą podlegać nie tylko rozpoznaniu w ramach roszczenia wniesionego w drodze postępowania cywilnego, ale mogą także być przedmiotem oceny prawnokarnej w ramach postępowania karnego, co oczywiście jest zależne od konkretnego przypadku. Jedną z podstawowych funkcji postępowania karnego jest funkcja kompensacyjna realizowana poprzez naprawienie wyrządzonej wierzycielowi szkody w ramach obowiązku naprawienia szkody orzekanego przez sąd karny. Niewątpliwie wpływa to na motywację  sprawcy, który, starając się uniknąć wysokiej kary za popełniony czyn, może dążyć do pojednania z pokrzywdzonym. Realizacja funkcji motywacyjnej na gruncie omawianej sprawy wskazuje, że niejednokrotnie sprawca, który potencjalnie wydaje się być dłużnikiem niewypłacalnym i pozbawionym jakiegokolwiek majątku, w momencie realnego zagrożenia sankcją karną znajduje jednak środki pieniężne na spłatę pokrzywdzonego wierzyciela.